آشنایی با چند اصطلاح نجومی
منجم آماتور(نجوم آماتوری) : کسی است که از روی میل و علاقه خودش رو به نجوم آورده و الزاما دارای تحصیلات نجومی دانشگاهی نیست و اطلاعات خودش رو با استفاده از کتب و کلاسهای آموزشی و ... بالا میبره و معمولا هزینه های مربوط رو خودش پرداخت میکنه و منجمی به عنوان شغل اون شخص نیست در حالی که منجم حرفه ای دارای تحصیلات نجومی هست و شغل اصلی او همین منجمی است.
سال نوری : مسافتی که نور در خلاء در مدت یک سال طی میکند. سرعت نور در خلا حدودا 300000 کیلومتر بر ثانیه می باشد
واحد نجومی : یگان اخترشناسی یا (AU:Astronomical Unit) فاصلهٔ میانگین زمین تا خورشید است که نزدیک به ۱۵۰ میلیون کیلومتر (149,597,871Km ) است.
پارسک : واحدی برای فواصل ستارگان .یک پارسک برابر 1/30میلیون کیلومتر است.
سحابي nebula: سحابي واژهاي كلي است كه به هر شي پراكنده نجومي اطلاق ميگردد ودر معناي ديگر،به هر توده گاز و غبار در فضا سحابي گفته ميشود.
جرم سماوي يا جسم سماوي (فلكي): عبارت است از هر جسمي است كه در آسمان با چشم مسلح و غير مسلح قابل مشاهده و باشد . سحابيها و كهكشانها ، ستارگان گوناگون ، سيارات ،اقمار ،دنبالهدارها ،سياركها ، سياهچالها ،كوازارها و امثال اينها همگي جزو اجرام سماوي هستند؛بنابراين هر جا كه با اين لفظ برخورد كرديد توجه داشته باشيد كه منظور ، هر موضوع موجود در اسمان شب و عموماَ ، كره سماوي است .
درخشندگي (قدر) : به نسبت كل نوري كه يك جرم سماوي گسيل ميكند به كل نوري كه از خورشيد گسيل ميشود درخشندگي گويند . تعريف ديگر ان است كه يك ستاره در مدت يك ثانيه انرژي خود را تابش كند . روش قدرسنجي حدود 2100 سال پيش آغاز شد، يعنی زمانی كه ستارهشناس يوناني، ابرخُس، ستارهها را بهردههای درخشندگی تقسيم كرد و پُرنورترين ستارهها را «قدر اول» ناميد كه بهسادگي، «بزرگترين» معني ميدهد. ستارههايی را كه كمی كمنورتر بودند، «قدر دوم» ناميد، يعني دومين مرتبه بزرگی و بههمين ترتيب تا كمنورترين ستارههايي كه ميتوانست ببيند و آنها را قدر ششم ناميد.
با اختراع تلسكوپ، رصدگران ميتوانستند ستارههایی حتی كمنورتر را هم ببينند. بهاينگونه قدرهاي 7، 8، و 8 هم اضافه شدند. امروز دوربينهاي دوچشمي ميتوانند ستارههايي از قدر 9 و تلسكوپهای 6 اينچ آماتوري قدرهاي 12 و 13 را هم نشان دهند. تلسكوپ فضايي هابل ستارگانی از قدر 30 را هم ديده كه تقريباً 10 ميليارد بار كمنورتر از كمنورترين ستارههايی هستند كه با چشم غيرمسلح قابل مشاهدهاند.
در سوی ديگر اين مقياس، بهنظر ميآيد كه بعضی از ستارههای قدر اول ابرخس، بسيار پُرنورتر از بقيه هستند. براي اصلاح اين موضوع، اين مقياس حالا اعداد منفي را هم دربر ميگيرد. وِگا (Vega) از قدر صفر و شباهنگ، پُرنورترين ستاره آسمان از قدر 1.4– ميدرخشند. زهره حتي از اين هم درخشانتر است و معمولاً از قدر 4- ميدرخشد. ماه كامل هم از قدر -13 و خورشيد هم از قدر -27 ميدرخشد.
اختفا : وقتي كه جرم نجومي بزرگي مابين جرم كوچكتر و ناظر زميني قرار بگيرد، چون جلوي رصد جرم كوچكتر را مي گيرد در اصطلاح مي گوييم كه پديده اختفا صورت گرفته، يعني جرم مورد مشاهده در پشت جرم ديگر مخفي شده است. مثال بارز اين پديده، پنهان شدن يك يا چند ستاره در پشت ماه است.
استواي آسماني : فرض كنيد خط استوا، محل برخورد يك صفحه بزرگ با كره زمين است. اين صفحه از كره سماوي هم مي گذرد و أن را به دو قسمت تقسيم مي كند. چنين صفحه اي را كه موازي مدارات يا خطوط طول جغرافيايي زمين است، استواي اسماني يا معدل النهار گويند.
دايره البروج : دايره عظيمه اي است كه از تقاطع كره سماوي و صفحه مداري زمين ايجاد ميشود و خورشيد در حركت ظاهدي سالانه خود آنرا مي پيمايد . در دو سوي اين دايره منطقه البروج قرار دارد .
منطقه البروج : منطقهای از آسمان به صورت یک نوار دایرهشکل که تقریباً معادل ۹ درجه از بالا و ۹ درجه از پایینِ دائرةالبروج را میپوشاند. ۱۲ عدد از صور فلکی در آن قرار دارند و ظاهراً (از دید ساکنان کرهٔ زمین) به نظر میآید که خورشید، ماه و پنج سیارهٔ تیر، ناهید، بهرام، مشتری و کیوان (یعنی سیارههایی که با چشم غیرمسلح دیده میشوند) در این محدوده از آسمان در حال حرکت هستند.
سمت الراس : كه بعنوان ارتفاع قطب هم گفته ميشود نقطه اي روي كره سماوي (شماره 215 ( است كه مستقيماً بالاي سر ناظر قرار دارد و با علامت اختصاري «Z»نشان داده ميشود .
نصف النهار سماوی: دایره ای بزرگ روی کره سماوی است که از نقاط قطب شمال وجنوب سماوی٬ یا شمال وجنوب جغرافیایی بعلاوه ستاره قطبی می گذرد
عبور نصف النهاري : لحظه اي كه يك جرم سماوي (شماره 73 )از نصف النهار اسماني (شماره 267)ميگذرد در اصطلاح ميگويند عبور نصف النهاري رخ داده است يك ستاره در عبور نصف النهاري وقتي به بالاترين نقطه موقعيت مكاني خود مي رسد ستاره زبرين خوانده ميشود .
كوازار : يا اختر نما كه گاهي به ان ((ستاره وش ))هم گفته مي شود دورترين اجرامي هستند كه تا به حال ديده شده اند . نور گسيل شده از يك موازا پر قدرت بيشتر از نور صدها كهكشان بزرگ است ، حال انكه اين انرژي نوراني از منطقه بسيار كوچكتر از يك كهكشان گسيل مي شود و در هنگام رصد به شكل ستاره كوچكي ديده ميشود . اكثر كوازارها امواج راديويي ارسال ميكند و هزاران ميليون سال نوري (شماره 146 ) با ما فاصله دارد .
اقمار گالیله ای : قمرهای سیاره مشتری که توسط گالیله کشف شدند شمال 4 قمر آیو ،اروپا،گانیمید ،کالیتسو.